Der Schreiwer un Dichder Henry Harbaugh (1817-1867) iss bei Waynesboro, in Franklin Kaundi, Pennsilfaani gebore gewest. Harbaugh hot beed uff Pennsylfaanisch-Deitsch un uff Englisch gschriwwe. Er hot Theology in Mercersbarrig, Pennsilfaani gschtudiert un hot mit em Babier The Guardian g'schafft. Er hot zwee arrig beliebte Bicher uff Englisch („Life of Michael Schlater" fer Exempel) bekanntgemacht, yedoch, dem Harbaugh sei es menscht wichdich Schreiwes iss der Gedicht „Abendlied," dass die erscht Bekanntmachung vun me Pennsilfaanisch-Deitschem Gedicht waar.[1] Deel vun sei Voreldre mit Name Herbach sinn kumme aus die Palz. Sie sinn kumme vun selli Schtettlin:

Henry Harbaugh (1817-1867)

Gedichte Ennere

Am 1849 Dr Schaff (en Freind vum Harbaugh) hot der erscht Pennsilfaanisch-Deitscher Gedicht im Kirchenfreund gedruckt.

"Margets scheint die Sun so schö, Owets geht der gehl Mond uf. Margets leit der Dau im Klee, Owets tritt mer drucke druf.

Margets singe all die Vögel, Owets greischt die Loabkrot arg. Margets gloppt mer mit der Flegel, Owets leit mer schon im Sarg.

Alles dut sich innern do, Nix bleibt immer so wie now. Was ei'm Freed macht, bleibt net so, Werd gar arg bald hart un rau.

Drowe werd es anners sein, Dart, wo's now so blow aussicht: Dart is Margets alles fein, Dart is Owets alles Licht.

Margets is dart Freed die Füll', Owets is es au noch so, Margets is em's Herz so still, Owets is mer au noch froh.

Ach! wie duts me doch gelischte Nach der blowe Wohnung dart: Dart mit alle gute Chrischte, Freed zu habe, Ruh alsfort.

Wann sie mi in's Grab nein trage, Greint net, denn ich hab's so schö: Wann sie es des Owets sage Denkt—bei ihm is sell all-one!"[2]

Es menschte beliebte Gedichde:


Noochdem dem Harbaugh sei Dod am 1867, waar ganzem er sei Pennsilfaanisch-Deitscher Gedichdeband (Harbaugh's Harfe) bekanntgemacht.

Bicher Ennere

  • 1860 - Poems
  • 1870 - Harbaugh's Harfe: Gedichte in Pennsylvanisch-Deutscher Mundart

Literatur Ennere

  • Kieffer, Elizabeth C., Henry Harbaugh, Pennsylvania Dutchman, 1817-1867, by Elizabeth Clarke Kieffer. Together with an appendix containing the writings of Dr. Henry Harbaugh in the dialect popularly known as Pennsylvania Dutch, Norristown, Pa., Norristown Herald, Inc.: 1945
  1. Oscar Kuhns. „The German and Swiss Settlements of Colonial Pennsylvania: A Study of the so-called Pennsylvania Dutch." Henry Holt and Company. (New York: 1900).
  2. H. A. Schuler. Editor. "The First Printed Pennsylvania-German Poem." The Pennsylvania German. Volume VII: January-December 1906).